Nieuwe motoren stiller (2023)

In een eerste poging om motoren over het hele bereik stiller te maken, moesten ze met de invoering van Euro 4 ook aan de UNECE-R 41.04-norm voldoen. Belangrijk nieuwe element daarbij waren de Additional Sound Emission Provisions (ASEP), ofwel de aanvullende bepalingen betreffende de geluidsproductie. Om aan die bepalingen te voldoen, moesten fabrikanten ze natuurlijk wel kennen. Dat ze met die kennis in huis meteen konden uitrekenen hoe ze de ASEP-bepalingen konden omzeilen, is logisch.

Terechte klachten
Het resultaat daarvan laat zich nogal overtuigend horen. In een uitgebreid artikel over het onderwerp in MotoPlus 2022/08 noemt de redactie de Ducati Streetfighter, BMW’s GS en de huidige Honda RR-R Fireblade als voorbeelden van motoren die keurig aan de eisen voldoen maar daarbuiten duidelijk meer geluid (kunnen) maken. Dat is niet meer van deze tijd, of je dat nu jammer vindt of niet. Philipp Habsburg, hoofd ontwikkeling van KTM, vat het in hetzelfde artikel kort samen: “We moeten ervoor zorgen dat motorrijden ook op de lange termijn mogelijk blijft en mensen die terecht klagen over geluid geruststellen.”

Reductie
Vergis je niet: de 41.04-norm resulteerde in een duidelijke geluidsreductie bij nieuwe motorfietsen, maar vertoonde tegelijkertijd de nodige gaten. Met de nieuwe 41.05-norm worden die gaten gedicht. Een belangrijk onderdeel daarvan zijn de aangescherpte bepalingen, nu onder de naam Real Driving ASEP. Zoals die naam al aangeeft, moeten motoren ook onder ‘echte’ rijomstandigheden aan de gestelde geluidseisen voldoen.

De verschillen
Als je de verschillen tussen 41.04 en 41.05 op een rijtje zet, zie je meteen dat het een stuk lastiger wordt om nog motorfietsen te ontwikkelen die niet onder alle omstandigheden aan de eisen voldoen.
- Onder 41.04 moesten de geluidseisen gehaald worden bij snelheden van 20 tot 80 km/u. Dat wordt nu van 10 tot 100 km/u.
- Het maximale toerental waarbij gemeten mag worden gaat omhoog.
- Bij het inrijden van het meetgebied werd een gelijkmatige snelheid voorgeschreven; onder 41.05 mag er getest worden bij een gelijkmatige snelheid, maar ook accelererend of afremmend op de motor, waarbij motorfietsen vaak luider klinken (optrekken) of in de uitlaat knallen (afremmen).
- En tot slot: onder 41.04 werd alleen bij vol gas gemeten; onder 41.05 mag de tester zelf bepalen hoeveel gas er gegeven wordt. Dat maakt het fabrikanten onmogelijk om motoren te ontwerpen die bijvoorbeeld bij 80% gas meer geluid maken dan bij de testconditie vol gas.

Vervangingsuitlaten
Met de invoering van 41.05 blijven de eisen waar motorfietsen aan moeten voldoen hetzelfde; wat verandert is het aantal condities waaronder aan die eisen voldaan moet worden, en het aantal tests tests dat uitgevoerd moet worden om een typegoedkeuring te krijgen. Geeft een fabrikant onterecht een ASEP Statement af en komt dat uit, dan heeft hij een serieus probleem. Voor vervangingsuitlaten geldt hetzelfde verhaal. De motor(en) waarvoor ze bedoeld zijn moeten met een nieuwe vervangingsuitlaat dus ook al die nieuwe tests doorstaan.

Geen auto
Vanzelfsprekend leidt het verhoogde aantal tests tot extra kosten en mogelijk dus ook tot prijsstijgingen. Maar fabrikanten moeten wel. Het alternatief is een dreigende verlaging van de huidige grenswaarde van 77 dB(A). Hoe dat er in de praktijk uit zou zien? Aan de TU Graz werd onderzocht wat je zou moeten doen om om een motorfiets substantieel stiller te maken. Het resultaat, met 35 kilo (!) dempmateriaal, zie je op de foto boven dit artikel. De conclusie is dat 2 dB haalbaar zou kunnen zijn, ten koste van immense investeringen en heel veel tijd. Maar 2 dB is niet meer dan een marginaal verschil, en het nauwelijks hoorbare resultaat zal op z’n vroegst over vijftien of twintig jaar enig effect op de ervaren overlast hebben. Grotere reducties zijn technisch niet haalbaar zonder de motorfiets compleet te herdefiniëren. Dus? Dus laten we gewoon met z’n allen wat kalmer aan doen waar het nodig is. Te luid geluid is uit. Dat de industrie daar nu ook aan meewerkt is prachtig.

September 2023
UNECE-R 41.05 gaat voor de toelating van nieuwe motoren gelden met ingang van 1 september 2023. Modellen die op dat moment al op de markt zijn moeten een jaar later ook onder de uitgebreide testcondities aan de eisen voldoen.

‍